موسسه فرهنگی اهل بیت (ع) - جوزجان

ایثار محبت محور با طعم مولانا

دکتر عادل مقدادیان[1]

حسین اکبری کتابی[2]

چکیده

ایثار را ترجیح دادن دیگری بر خویش دانسته­اند درحالی‌که خود ایثار کننده نیز به آنچه می­بخشد، تعلّق و نیاز داشته باشد. امّا چه عوامل و محرّک‎هایی باعث می­شود که انسان­ها اهل ایثار شوند؟ پاسخ این مسئله، یکی از مقولات فلسفه­ی اخلاق است اگر ایثار را یک مسئله‌ی اخلاقی بدانیم. امّا نکته اینجاست که چه ایثار ناشی از انقیاد به دستورات دین باشد و چه به سبب عشق، بیش و پیش از آنکه مقوله­ای اخلاقی باشد، از مقولات عرفانی سرچشمه می­گیرد. ایثار به سبب باور دینی، حاکی از امید به وعده­هایی است که دین برای ایثارگران تعیین کرده است و چنین ایثاری، سازه­ای است که بنیان آن از عرفان دینی (عرفانی با دو انگاره­ی مبدأ و معاد) سرچشمه می­گیرد. در سر دیگر این طیف، ایثار عاشقانه نیز ولو خارج از عشق ماورائی خدامحور سامی یا عشق سرور محور عرفان­های شرقی، باز نگاره­ای عرفانی قلمداد می­شود. در میانه­ی این طیف نیز، ایثار زهد محوری که ناشی از بی‌اهمیتی به دنیا باشد، ایثار محبت محور که ناشی از ترجیح حب محبوب بر متعلّقات خود باشد، یا هر نوع ایثار دیگری، باز از مقولات برخاسته از منازل عرفان عملی است. بنابراین سرچشمه­های پدیدآورنده­ی روحیه­ی ایثار، حتماً عواملی عرفانی هستند. این نوشتار به تبیین این سرچشمه­ها در آموزه­های عرفانی پرداخته است.

کلیدواژگان: ایثار امید محور، ایثار زهد محور، ایثار سرور محور، ایثار عشق محور